2 Inleiding

2.1 Aanleiding watersysteemrapportage

Rijkswaterstaat (RWS) is verantwoordelijk voor de volgende functies van het water: waterveiligheid, waterkwaliteit en natuur, waterkwantiteit, peilbeheer, het beheer van wegen op de omringende dammen, en het nautisch beheer in het Veerse Meer. RWS is bovendien verantwoordelijk voor het beheer en de bediening van het doorlaatmiddel Katse Heule en de sluis in de Zandkreekdam. De sluis bij Veere wordt beheerd door de provincie Zeeland. Samen met waterschap Scheldestromen beheert en onderhoudt Rijkswaterstaat de primaire waterkeringen.

Rijkswaterstaat beheert ook de aquatische natuur van het Veerse Meer. De natuurbeherende organisaties van de eilanden en platen van het Veerse Meer zijn Stichting Zeeuws Landschap, Natuurmonumenten en Staatsbosbeheer.

Om deze rollen verantwoord te kunnen uitvoeren is actuele systeemkennis van het Veerse Meer onontbeerlijk. Zonder actuele kennis van het systeem worden beheer en beleid, zoals besluitvorming over beheermaatregelen, monitoring, MIRT procedures en toekomstige systeemontwikkelingen moeilijker tot stand gebracht. Daarom wil Rijkswaterstaat Zee en Delta een integrale watersysteemrapportage tot zijn beschikking hebben.

De tweede aanleiding voor een digitale watersysteemrapportage sluit aan op de wens van RWS om de kennis op een ‘moderne’ en efficiënte manier te ontsluiten, actueel te houden, digitaal en centraal te bewaren en beschikbaar te stellen aan derden. Hiervoor is een technische omgeving door Deltares opgesteld waarin de informatie gebaseerd op originele data en bronnen op een structurele wijze wordt ingevoerd en bewaard.

In een eerdere uitgevoerde inventarisatie door Deltares (2016) is gebleken dat er binnen Rijkswaterstaat breed behoefte bestaat aan watersysteemrapportages die op basis van de toestandsbeschrijving en ontwikkelingen, aanleiding kunnen zijn voor het nemen van beheermaatregelen. Deze watersysteemrapportage Veerse Meer is ook de eerste rapportage die opgesteld wordt in samenwerking met de betrokken water- en natuurbeheerders. Later in het proces zal Rijkswaterstaat de overige partijen informeren en uitnodigen om de bekendheid van de watersysteemrapportage te vergroten, en zo het gebruik ervan te stimuleren. Deze watersysteemrapportage vormt bovendien een pilot voor een landelijke reeks van (water)systeemrapportages.

In dit document worden meetgegevens gebruikt die in het kader van monitoringsprogramma Monitoring Waterstaatkundige Toestand des Lands (MWTL) (jaarlijks) zijn verzameld voor wat betreft de waterkwaliteit, waterkwantiteit en ecologische parameters. Waar beschikbaar zijn in opdracht van RWS uitgevoerde aanvullende monitoring (bijv. Mosselstandonderzoek) en rapportages omtrent de huidige situatie gepresenteerd. Aanvullend worden de jaarlijkse resultaten van de WOT bemonstering (schelpdieren) door WMR gepresenteerd.

2.2 Doelstelling watersysteemrapportage

Het primaire doel van een integrale digitale watersysteemrapportage is het vastleggen van de toestand van het systeem boven en onder water aan de hand van langjarige trends van zowel abiotische als biotische parameters. Door de langjarige ontwikkelingen van de afgelopen decennia in beeld te brengen beoogt dit document een bijdrage te leveren aan een beter begrip van het functioneren van het systeem.

Daarnaast is een integrale watersysteemrapportage bedoeld om inzichtelijk te maken welke onderdelen van het systeem niet of onvoldoende begrepen worden. Hiervoor worden trends en onderlinge relaties en verbanden in samenhang geanalyseerd. Geïdentificeerd wordt waar een gebrek aan kennis is. Inzicht in dergelijke kennisleemtes is nodig om uiteindelijk te kunnen bepalen waar maatregelen nodig zijn om de huidige toestand en ontwikkelingen te verbeteren.

De watersysteemrapportage Veerse Meer geeft inzicht in de ontwikkelingen op gebied van waterbeweging, morfologie, waterkwantiteit, waterkwaliteit en ecologie (natuur). Daarnaast worden de relevante kunstwerken, de gebruiksfuncties in relatie tot ruimtelijk gebruik en de vigerende wettelijke en beleidskaders beknopt beschreven of wordt verwezen naar beschikbare bronnen.

De watersysteemrapportage is bedoeld voor zowel medewerkers van binnen als buiten Rijkswaterstaat, natuurbeherende organisaties, kennisinstituten, overheden en stakeholders.

2.3 Gebiedsafbakening en beschouwde tijdsperiode

Deze watersysteemrapportage heeft enkel betrekking op de toestand en trend van het oppervlaktewater (onder-en bovenwater); het buitendijkse (terrestrische) gedeelte en het door kwel beïnvloede achterland binnendijks, worden hierin niet meegenomen (muv de broedvogels op de platen).

De beschouwde tijdsperiode is grotendeels afhankelijk van de beschikbaarheid van meetgegevens. Als regel is de periode van 1990 tot heden aangehouden. Voor sommige variabelen zijn geen data over deze hele periode beschikbaar.

2.4 Organisatie, deelnemende partijen, onderhoud door kenniscommunity

Deze watersysteemrapportage is opgesteld door:

• Rijkswaterstaat Zee en Delta (tevens opdrachtgever)
• Deltares